Categorieën
Experimenten

Experiment #1: Koud douchen

Ieder jaar weer springen we in zee om het nieuwe jaar in te luiden. Ik heb het terug moeten zoeken, maar volgens mij was de eerste keer 1 januari 2014. Dat zou 1 januari 2021 de achtste duik maken. Dat klinkt als redelijk wat ervaring, maar toch blijft het een soort mentale haat-haatverhouding. Koud water geeft mij associaties met hyperventilatie onder de verplichte koude douche na een stoombad, je ledematen omstebeurt afspoelend. Of twijfelend in een koude vroegzomerzee met water tot je knieën blijven staan voordat je een keer knap in het water zakt.

Mensen die zonder blikken of blozen de kou trotseren geven mij altijd een gevoel van bewondering. Hoe werkt dat dan? Voelen zij geen kou? Reageert hun lichaam gewoon minder heftig? Is het simpelweg een knop die om moet? Dan zijn er nog mensen als Wim Hof, die voor de lol in hun zwembroek over besneeuwde bergen lopen of minutenlang in ijswater blijven zitten. Hoe dan? Ik wil dat ook kunnen.

Terug naar die nieuwjaarsduik. Elk jaar speel ik met het idee om een maand voor die duik te starten met koud douchen, om mijn lichaam klaar te maken voor het koude water. Elk jaar weer ben ik gemakkelijk omgepraat. Waarom zou ik mezelf een maand lang kwellen met de kou, als ik het ook gewoon in een keer met een halve minuut af kan doen?

De populariteit van koudetraining neemt toe. Wim Hof was in 2015 op de podcast van Tim Ferriss. Daarvan leerde ik dat met goede ademhalingstechnieken het echt binnen handbereik is om ijswater te trotseren. Topsporters doen het al een tijdje voor beter herstel. Inmiddels neemt iedere CEO en zijn/haar moeder dagelijks een ijsbad of koude douche.

Voor mij werd het tastbaar toen een vriend en fysiotherapeut de training begon te geven aan doorsnee mensen. Ook sprak ik op de verjaardag van mijn moeder iemand die een aantal keer per week (ook ’s winters) gaat natuurzwemmen voor ontspanning en om reumaklachten tegen te gaan. Dat prikkelde opnieuw mijn bewondering, maar ik bleef denken: andere mensen kunnen dat, maar ik heb daar toch helemaal geen zin in.

Inmiddels zijn we een ruim jaar verder, half december. Tijdens het klussen luister ik naar een podcast van Peter Joosten met Ewout Staartjes, een ijszwemexpert. Daarin worden de voordelen van de blootstelling aan kou nog eens aangehaald. Het zou geweldig zijn voor je immuunsysteem. Uiteindelijk ben ik daar niet eens zo in geïnteresseerd. Het was het gemak waarmee er gesproken werd over Russen dagelijks een duik nemen in ijskoud water. IJszwemmen wordt in Rusland met de paplepel naar binnen gegoten. En ik? Ik stap dagelijks onbewust onder een comfortabele 37 graden en krik die temperatuur nog een paar keer omhoog. Op dat moment begon ik me af te vragen: waarom ga ik het niet gewoon een maand lang doen? In het slechtste geval heb ik mezelf een maand lang gepest en mijn verstandhouding met kou definitief uit het raam gegooid. In het beste geval kom ik er achter dat het meevalt. Dat ik zonder kik de zee in spring op 1 januari,en dat ik op een gegeven moment als een soort Wim Hof niet meer zonder koude douche (ik heb geen bad) kan. Alle fysieke en mentale voordelen spreken mij nog niet eens zo aan. Het is de wedstrijd tegen mezelf die ik wil winnen. Na het luisteren van de podcast voel ik een soort momentum. Vies van het klussen spring ik onder mijn eerste koude douche.

Log

De arena

Het experiment gaat als volgt. Een maand lang douche ik niet meer warm. Alleen nog maar koud. Koud is uiteindelijk de koudste stand die mijn douche aan kan, maar ik geef mezelf een week om hier naar toe te werken. Ik begin altijd op een temperatuur die in ieder geval koud genoeg voelt om me een koude schokreactie te geven. Na een week moet de douche altijd eindigen op de koudste stand. Aangezien het hoofddoel van de douche nog steeds is dat ik er schoon uit wil komen, wil ik toch minimaal een aantal minuten douchen. Dat moet er voor zorgen dat ik er niet onderuit kan komen.

De eerste douche heb ik de knop ergens halverwege tussen mijn normale stand en de koudste stand gezet. Ik had toen nog geen idee van de temperaturen. Ik was nog warm van het klussen en had zowaar zin in een frisse douche. Nog niet ijskoud, maar voor mij een prima startpunt.

In de volgende douchebeurten begon ik op hetzelfde punt en heb ik de knop steeds iets verder naar koud gezet. Op die manier kon ik mijn lichaam laten wennen aan de steeds koudere temperaturen. Hoe koud het precies was heb ik aan het eind van de eerste week gemeten. Ik begon steeds rond de 25 graden en eindigde op 18 graden.

Dit was koud genoeg voor een schokreactie en lauw genoeg om een aantal minuten comfortabel te wassen. Zodra ik uit de douche stapte en afgedroogd was voelde ik de warmte in mijn lijf vloeien en een gevoel van blijheid. Tot nu toe was de ervaring dus vooral positief. De komende week staat in het teken van de koudste stand.

Week 2 begon met een lauwe douche (20-25 graden) en die heb ik halverwege omgezet naar bijna de koudste stand (14 graden). Nu kwam ik in het territorium van echt koud. Ik moest mijzelf dwingen om te blijven staan. Na 30 seconden begon de kou iets te wennen, maar fijn voelde het nog niet. De tweede keer douchen ging ik naar vol koud. Dat blijkt 11 graden te zijn. Dat verbaasde me wel. De zeewatertemperatuur zit in december rond de 6 graden. Als ik bedenk hoe groot het verschil tussen 17 en 11 graden voelt, ben ik benieuwd of het koude douchen me traint voor de nieuwjaarsduik. Ik heb me rustig rondom afgedoucht.

Deze manier van douchen, dus lauw beginnen en daarna in een keer naar de koudste stand, werd de manier waarop ik de komende tijd zou gaan douchen.

Week 3: De kou went wel. De douches voelen nog steeds koud, maar ik wordt beter in het controleren van mijn reactie op de kou. Ik maakte dus voortgang dacht ik. Dit was de week van de kerstdagen. Een week van minder slaap, meer drank, meer eten. Wat ik wel gemerkt heb is dat hoe moeier ik was, hoe pittiger die koude douche werd. De lichamelijke reactie is heftiger en mentaal wordt het lastiger om je reactie te controleren. Ook opvallend vond ik dat het gek genoeg lastiger is om in een keer onder de lauwe kraan te springen dan om van de lauwe douche naar vol koud te gaan.

31 december voelde toch als een generale repetitie. En wat voor een. In volle rust heb ik een minuut lang onder die koude douche gestaan. Zonder afleiding, enkel lettend op wat ik voelde gebeuren. Terugkijkend op de afgelopen weken ben ik stukken verder gekomen. De koude douche maakt me niet nerveus meer. Soms kon ik er zelfs van genieten. Naderhand was ik iedere keer trots.

Moet je eens kijken wat een weertje

1 januari, de nieuwjaarsduik. De omstandigheden waren perfect. Beter kon bijna niet. We hebben jaren van wind en regen meegemaakt, maar nu scheen er een zonnetje, was er weinig wind en was het buiten een graad of 8. Het zeewater blijft natuurlijk rond de 6 graden, koud genoeg dat je na een tijdje bepaalde lichaamsdelen moet gaan terugzoeken. Voordat we de zee in gingen heb ik met mezelf afgesproken dat ik niet rennend de zee in zou gaan, maar rustig lopend. Ik wilde het effect van de afgelopen weken graag ervaren.

Eenmaal in zwembroek stonden we nog te wachten op de laatste personen die aan het omkleden waren. Doordat het zo zacht was buiten was het helemaal geen straf om haast zonder kleding in de openlucht te zijn.

Toen iedereen er klaar voor was hebben we niet eens afgeteld. Rustig wandelde ik naar zee. Bij het eerste contact met het koude water geen schrik. Het voelde eerder juist wel prettig aan met een lichte tinteling en een beetje gevoelloosheid. Waar ik eerdere jaren vooral ging voor erin, eruit en afdrogen, heb ik me dit keer rustig laten zakken en ben ik even blijven zitten. Geen idee of het de voorbereiding was, de mindset of de omstandigheden. Waarschijnlijk een combinatie van alles. Het voelde allemaal zo gemakkelijk.

Terug op het strand overheerste een trots die ik nog een keer wilde ervaren. Ik ben nog een keer teruggelopen in zee, die nu helemaal niet meer zo koud aanvoelde.

Conclusie

Ik zag mezelf altijd als iemand die ver onder gemiddeld slecht met koud water om kon gaan. Drie druppen koud water over mijn rug en een feest van ongecontroleerd ademhalen begon. Vol jaloezie keek ik naar mensen die na een sauna zonder twijfel onder een koude waterstraal lopen.

Na een maand koud douchen ben ik gemixt positief. Wat ik heb gemerkt:

  • De koude douche voelt nog steeds koud. Steeds koud douchen helpt niet om het koude water warmer te laten aanvoelen.
  • Mijn natuurlijke reactie is nog steeds om ongecontroleerd adem te halen en mijn lijf aan te spannen.
  • De eerste keren voelde ik me na het douchen ineens blij. Alsof mijn lichaam allerlei hormonen begon rond te pompen. Dat werd na een week wel minder. Het is voor mij niet duidelijk geworden of dit een reactie van mijn lichaam is geweest op de kou, of dat ik steeds trots was op mijn prestatie.
  • Ik ben al niet gestrest aangelegd, dus ik weet ook niet goed of het koude douchen me weerbaarder heeft gemaakt tegen mentale uitdagingen.
  • Na het douchen voelde ik me nog een tijd lang warm. Waarschijnlijk omdat na de kou mijn aderen verwijden en mijn bloed dan weer naar het oppervlakte terugstroomt, maar ik weet niet zeker.
  • Ik ben niet per sé beter bestand geworden tegen kou in andere situaties. Dus een paar uur lang in een kamer van 19 graden zorgt er uiteindelijk toch voor dat ik het koud krijg.
  • Verder heb ik geen fysieke voordelen gemerkt van het koude douchen. Ik had ook geen klachten, maar er worden allerlei voordelen aan koude geplakt.
  • Koud douchen was het makkelijkst na een rondje hardlopen (buiten was het ook al koud).
  • Koud douchen was het moeilijkst na een nacht slecht slapen en als je je al een beetje kikkerig voelt.
  • Wel heb ik geleerd om de kou steeds beter te trotseren. Door rustig te blijven ademhalen kon ik meestal zonder schokreactie onder het koude water gaan staan.

Oftewel: Nog steeds is het koude douchen uitdagend en is het eerste contact geen fijn moment. Er zijn tot nu toe voor mij nog geen grote merkbare mentale of fysieke voordelen van het koude douchen. Gek genoeg zie ik toch niet meer tegen de koude douche op en is het een soort spel met mezelf geworden. Ik ben er achter gekomen dat de reactie op koud water, waarvan ik altijd dacht dat ik daar fysiek niet voor gemaakt was, toch een mentaal ding is. Het realiseren van je zintuigelijke waarnemingen (ik voel kippenvel, samentrekking van spieren, mijn ademhaling en hartslag versnellen) en die lostrekken van het verhaal wat je hersenen er bij maken (het is koud) werkt echt. Ook in de koude buitenlucht of andere situaties waarin je kou voelt. Ik had niet verwacht dat ik zo ver zou komen. Na de duik ben ik koud blijven douchen en ik heb nu een mooie reeks opgebouwd van (inmiddels) bijna twee maanden koud douchen en wil die niet opgeven. Net als dat een stuk hardlopen of een zware training helemaal niet fijn is, kun je toch genieten van de uitdaging. Achteraf ben je toch blij dat je het gedaan hebt. Dat heb ik met de kou nu net zo.

Wat de toekomst brengt weet ik nog niet. Ik weet niet precies wat ik nog wil bereiken. Of dat langere koude douches zijn, of een poging met een ijsbad bijvoorbeeld. Voor nu was het een geslaagd experiment: De haat-haat is veranderd in haat-liefde.